چک لیست نشانه های اختلالات روانی      

Symptom Check List - 90- Revised

پرسشنامه SCL 90 یکی از پر استفاده ترین ابزارهای تشخیص روانپزشکی است. پرسشنامه شامل ۹۰ سوال برای ارزشیابی علایم روانی است که با استفاده از آن می توان افراد سالم را از افراد بیمار تشخیص داد.

پرسشنامه SCL 90 توسط دراگوتیس و همکارانش در سال ۱۹۷۳ معرفی شد و بر اساس تجربیات بالینی و تحلیل های روان سنجی , مورد تجدید نظر قرار گرفته و فرم نهایی آن در سال ۱۹۷۶ تهیه گردید.

در ایران مطالعات زیادی برای هنجار یابی آن انجام شده است.

پاسخ  های ارائه شده به هر یک از موارد پرسشنامه SCL 90 در یک مقیاس ۵ درجه ای از میزان ناراحتی که از (هیچ) تا (به شدت) می باشد , مشخص می شود.

۹۰ ماده این آزمون ۹ بعد مختلف

• شکایات جسمانی
• وسواس و اجبار
• حساسیت در روابط متقابل
• افسردگی
• اضطراب
• پرخاشگری
• ترس مرضی
• افکار پارانوئیدی و روان پریشی را در بر می گیرد.

نمره گذاری و تفسیر آزمون بر اساس سه شاخص ضریب کلی علائم مرضی , معیار ضریب ناراحتی و جمع علائم مرضیبدست می آید.

سنجش پایایی ابعاد ۹ گانه پرسشنامه SCL 90 از دو روش محاسبه پایایی به روش آزمون مجدد صورت گرفته است. برای محاسبه ثبات درونی آزمون که بر روی ۲۱۹ نفر در ایلات متحده در جهت سنجش ثبات و یکنواختی سوالات انجام گردید از ضرایب آلفا و کودر ریچارد سون ۲۰ استفاده شد. نتایج تمام ضرایب به دست آمده برای ۹ بعد کاملا رضایت بخش بوده است.

مطالعات متعددی در جهت تعیین انواع اعتبار این آزمون انجام گردیده است. در زمینه اعتبار همزمان , دراگوتیس , ویکلزوراک (۱۹۷۶) این آزمون را به همراه MMPI بر روی ۱۹ آزمودنی داوطلب انجام دادند. همبستگی مربوط به ملاک افسردگی با ۰/۷۳ و کمترین همبستگی , ترس مرضی با ۰/۳۶ بوده است.

توصیف ابعاد آزمون Scl90

این آزمون می تواندبه وسیله یک پرستار ، تکنسین و یا مصاحبه کننده ی بالینی اجرا گردد . مدت زمان لازم برای اجرا حدود 12 تا 15 دقیقه بوده ولی افراد دقیق ممکن است آن را در 30 دقیقه و یا بیشتر تکمیل نمایند . آزمون مذکور حالات فرد را از یک هفته قبل تا زمان حال مورد ارزشیابی قرار می دهد .

توصیف ابعاد آزمون :

1-      شکایات جسمانی :

 در این بعد ناراحتی ها ناشی از ادراک عملکرد نا سالم بدن است . این اشکال در کار کرد سیستم عصبی خود کار و اجزاء تشکیل دهنده آن ظاهر شده و در نتیجه به صورت شکایاتی از عملکرد سیستم قلبی – عروقی ( سئوال 12 ) معدی – رودی (سوال 40 ) تنفسی (48) ابراز می شوند . سر درد های تکرار شونده (1) درد های عضلانی (42-52-27) و معادلهایی از اضطراب 49 نیز از شکایات جسمانی هستند .

شماره سئوالها : 1-4-12-27-40-42-48-49-52-53-56-58

2-     بعد وسواس و اجبار :

علائمی که در این بعد گنجانیده شده اند انطباق زیادی با شکل تابلوی بالینی وسواسی دارند . تمرکز این ملاک بر افکار تکانه ها  و اعمالی است که خود فرد آنها را به ناچار به گونه ای غیر قابل مقاومت تجربه نموده و ماهیتی بیگانه با خود و نا خواسته دارند . علاوه بر این رفتار ها و تجاربی که نشان دهنده نوعی باریک بین  عمومی در افراد است نیز در این مجموعه آورده شده اند .

شماره سئوالها : 3-9-10-28-38-45-46-51-55-65

3-     بعد حساسیت در روابط متقابل :

به احساس عدم کفایت و حقارت فرد بالاخص در مقایسه با دیگران تکیه می کند . دست کم گرفتن خود ، احساس عدم آرامش و ناراحتی محسوس در جریان ارتباط با دیگران از تظاهرات خاص این بعد هستند . افرادی که نمرات آنها در این بعد بالا بوده است مشاهده شده که در ارتباط با دیگران  بیش از اندازه آگاه (سئوال 61-73 و غیره ) بوده و از خود انتظارات منفی دارند ( 37-41 )

شماره سئوالهای 6-21-34-36-37-41-61-69-73

4-     بعد افسردگی:

معیار افسردگی طیف وسیعی ازنشانه های بالینی افسردگی را انعکاس میدهد . علائم شامل خلق و خوی افسرده – بی علاقگی نسبت به لذت زندگی ، نداشتن انگیزه و از دست دادن انرژی حیاتی می باشد . به علاوه احساس درماندگی افکار خود کشی و بعضی جنبه های شناختی و جسمی افسردگی در این معیار گنجانیده شده است . شماره سئوالات 13 تاست

شماره سئوالها 5-14-15-20-22-26-29-30-33-31-32-54-71-79

5-     بعد اضطراب

بعد اضطراب علائم و نشانه هائی را نشان می دهد که از نظر بالینی اضطراب آشکار شدید را منعکس می نماید . علائمی مانند عصبی بودن (21) احساس فشار و لرزش در اندام های بدن 17 همچنین ترسهای نا گهانی 23- 33 احساس وحشت 86-72 بیم و نگرانی نسبت به آینده 80 و برخی جنبه های جسمانی اضطراب 39 در این مجموعه آورده شده اند تعداد سئوالها 10 تا است

شماره سئوالها : 2-17-23-39-57-72-78-80-86

6-     بعد پرخاشگری

این بعد نشان دهنده افکار ، احساسات و یا اعمالی است که نشان دهنده وضعیت خلقی منفی ناشی از خشم می باشد . مجموعه این سئوالها شامل 3 فرم تظاهرات خشم و چگونگی عکس العمل نشان دادن به آنها مانند : 1- حالت تهاجمی 2- تحریک پذیری و 3- خصومت می گردد . تعداد سئوالها 6 تا است .

شماره سئوالها 11-24-63-67-74-81

7-    بعد ترس مرضی :

ترس مرضی در بر گیرنده علائمی مانند ترس شدید نسبت به یک فرد ، مکان ، شی ء  به خصوص و یاموقعیتی که ویژگی آن غیر منطقی بودن و عدم تناسب با محرک بوده و منجر به رفتار اجتنابی است و قرار از آن محرک می باشد ساختار این علائم بیشتر با گذر هراسی و ترس از مسخ شخصیت مطابقت دارد . تعداد سئوالها 7 تا است .

شماره سئوالها 13-25-47-50-70-75-82

8-     افکار پارانوئیدی :

این بعد رفتار های پارانوئیدی را به عنوان اختلال تفکر مطرح می نماید . سئوالهای آن شامل ویژگی های اولیه این اختلال مانند برون فکنی – سوءظن – خود بزرگ بینی – خود محوری و ترس از دست دادن خود مختاری و هذیان و پرخاشگری می باشد . سوالها 6 تا می باشد .

شماره سئوالها : 8-18-43-68-76-83

9   -  بعد روان پریشی :

سئوالات این بعد از یک حالت گوشه گیرانه و انزوا و نحوه زندگی اسکیزو فرنی تا علائم اصلی اسکیزو فرنی مانند هذیان انتشار فکر را شامل میگردد . این سئوالها در بر گیرنده تدریجی اختلال از یک حالت خفیف بیگانگی تا روان پریشی حاد می باشد تعداد سئوالهای 10 تا می باشد .

شماره سئوالهای 7-16-35-62-77-84-85-87-88-90

سئوالهای اضافی :

7 سئوال در آزمون SCL90 آمده که تحت هیچ یک از ابعاد 9 گانه نمی باشد . این سئوالات با اینکه با اضافه شدن بر آزمون ملاک های آماری را خراب می کند . با این حال چون از نظر بالینی دارای اهمیت هستند . جزء سئوالات آزمون آمده اند . از نظر بالینی اهمیت دارند و به شاخص های کلی آزمون کمک می کنند و تمایل بر این است که به طور تجمعی استفاده شوند . بنابراین یک نمره افسردگی بالا همراه با علائم زود بیمار شدن و بی اشتهایی ممکن است تفسیرش با یک نمره مشابهی، زمانی که این علائم وجود ندارند . تفاوت داشته باشد بر همین اساس وجود هشیارانه احساس گناه یک معرف بالینی مهم است که اطلاعات مهمی را در اختیار متخصص بالینی قرار می دهد .

این سئوالها به عنوان یکی از ابعاد آزمون نمره گذاری نمی شوند ولی به نمره های ضریب کلی ناراحتی اضافه می گردند 

شماره سئوالها : 19-44-59-60-64-66-89 

PSDL-PST-GSI

 شاخص های روانی :

کار هر یک از این شاخص های کلی آن است که با یک نمره سطح و با عمق وضعیت روانی فرد را از نظر آسیب شناسی روانی نشان می دهند . هر یک از این شاخص ها این کار را به صورت مجزایی نشان می دهد و جنبه های مختلفی از سایکوپاتولوژی را مشخص می کند

 GSI                                                                                                           GlobalSeverity Index 

 بهترین نشانه برای سطح و یا عمق یک ناراحتی در حال حاضر می باشد و باید در بیشتر مواردی که احتیاج به یک سنجش خلاصه داریم از آن استفاده کنیم GSI. اطلاعاتی در مور تعداد علائم و شدت ناراحتی ناشی از آن را به دست می دهد  .

PSDI

یک سنجش خالص از شدت ناراحتی است یعنی یک سنجش اصلاح شده برای تعداد علائم است . عمل آن بیشتر مانند یک سنجش پاسخ در جهت ابلاغ این که آیا بیمار افسرده علائم خود را در فرم گزارش از خود بیشتر یا کمتر ارائه می دهد .

PST

به طور ساده شمارش تعداد علائمی است که بیمار به صورت مثبت گزارش می دهد . یعنی آنهایی که خود بیمار و به دارا بودن آنها تا حدی اذهان دارد

لف) توصیف شاخص های کلی برحسب نمره T

شاخص های شدت کلی (GIS ):

نمره T آزمودنی در این شاخص برابر با ۵۲ است. این نمره حاکی از وجود نسبی مشکلات روانی در فرد است. بر اساس نیمرخ، آزمودنی در این شاخص در رتبه ۷۰ درصدی قرار می گیرد. وضعیت فرد از لحاظ شدت کلی استرس تجربه شده از ۷۰ درصد افراد وخیم تر است.

شاخص درماندگی نشانه های مثبت ( PSDI):

نمره T آزمودنی در این شاخص برابر با ۵۰ است. رتبه درصدی معادل این نمره نیز ۵۰ است. لذا فرد در این شاخص از لحاظ شدت نشانه ها در وضعیت متوسطی قرار دارد.

مجموع نشانه های مثبت ( PST):

نمره T آزمودنی در این شاخص برابر با ۵۹ است. رتبه درصدی معادل این نمره ۸۱ می باشد. این نمره نشانگر گستردکی و پیچیدگی نشانه های فرد است.

ب) ابعاد نشانه ها ( از بیشترین به کمترین)

افسردگی ( DEP):

بالاترین نمره فرد در این آزمون مربوط به این بعد است. نمره T آزمودنی در این بعد برابر با ۷۴ است. وضعیت فرد در این بعد از ۹۸ افراد عادی وخیم تر است. نمره بالا بیانگر این است که شخص درحال تجربه نشانه های افسردگی از قبیل: از دست دادن لذت، ملالت، احساس تنهایی، گریه کردن، گوشه- گیری، افت انگیزش و کاهش انرژی است. که با توجه به وضعیت روانی این نشانه ها در مورد وی صدق می کند.

حساسیت بین فردی ( I-S):

نمره T در این بعد برابر با ۶۱ است. که در نقطه مرزی قرار می گیرد. این نمره حاکی از این است که شخص در موقعیت های بین فردی دچار مشکل است. نسبت به روابط با دیگران انتظارات منفی دارد. در مقایسه با دیگران احساس حقارت می کند. مداخلۀ مورد نظر در این موقعیت باید ترکیبی از ارتباط درمانی حمایت کننده و بازسازی شناختی و جرأت آموزی باشد.

اضطراب فوبی ( PHOB):

نمره T آزمودنی در این بعد برابر با ۵۶ است. این نمره بر وجود نسبی ترس های غیر منطقی مرتبط با یک شخص، شی یا موقعیت در فرد است.

اضطراب ( ANX):

نمره ۵۵ در این بعد حاکی از احساس نگرانی، دلواپسی و عصبی بودن فرد است.

روان پریشی ( PSY):

نمره T آزمودنی در این بعد برابر با ۴۸ است. این نمره نشان دهنده سطوح خفیف بیزاری ازروابط بین فردی است.

وسواس فکری – عملی ( O-C):

نمره ۴۵ نشان می دهد که فرد در این بعد در وضعیت متوسطی قرار دارد. و افکار و تکانه های وسواسی ندارد.

جسمانی کردن ( SOM):

نمره آزمودنی در این بعد نیز ۴۵ می باشد. این نمره نشانگر این است که فرد شکایات جسمانی ندارد. و در حدود ۳۰ درصد پایین منحنی قرار می گیرد.

اندیشه پردازی پارانوییدی ( PAR):

آزمودنی در این شاخه با کسب نمره ۴۴، در وضعیت مطلوبی قرار می گیرد. این نمره نشانگر این است که فرد مؤلفه های پارانویی را ندارد.

خصومت ( HOS):

نمره فرد در این بعد کمتر از سایر ابعاد است. نمره T 42 نشان می دهد که دچار تحریک پذیری، خشم، و یا آزردگی نمی باشد.

نمره گذاری آزمون :

نمره گذاری این آزمون بسیار ساده است و شامل یک عملیات ساده ریاضی یعنی جمع زدن و تقسیم تا دو رقم اعشاری میباشد و به هر یک از سوالها بسته  به پاسخ داده شده از صفر تا 4 نمره تعلق می گیرد .

برای نمره گذاری ابعاد 9 گانه ابتدا نمره بدست آمده از هر بعد را محاسبه نموده و بر تعداد سوالهای آن بعد تقسیم می نماییم . برای مثال در مورد شکایتهای جسمانی که آزمودنی می تواند نمره ای از صفر تا 48 بیاورد . نمره به دست امده را بر تعداد سئوالها یعنی 12 تا تقسیم می نمائیم و نمره بدست آمده از بعد اضطراب را بر 10 تقسیم نموده و به این ترتیب در مورد 9 بعد این عمل اجزا می شود . نتیجه را باید تا دو رقم اعشار گزارش نمود .

نمره خام 9 بعد به این صورت بدست می آید . برای محاسبه GSI : ابتدا جمع کل نمره های بدست امده ازعلائم 9 بعدی و سئوالهای اضافی را محاسبه نموده . سپس عدد بدست امده بر تعداد سئوالهای آزمون 90 تقسیم می شود نمره حاصل برای GSI  منظور می گردد

برای محاسبه PSDI تعداد جواب های مثبت کل سئوالها را بر رقم حاصل از PST تقسیم می نمائیم .

برای محاسبه PST جواب های مثبت علائم که توسط بیمار علامت زده شده ( جواب های غیر صفر ) شمارش می شود . پس از آن باید به فرم مناسب رجوع شود تا این نمرات خام به مقیاس T تبدیل شوند

نمرات هنجار شده برای زن و مرد ، بیمار سر پائی و افراد سالم به طور جدا گانه تهیه شده است به این ترتیب نیم رخ روانی ترسیم می گردد .

به سوالات زیر با گزینه های زیر جواب دهید. لطفا به تمامی سوالات پاسخ دهید.

اين پرسشنامه شامل 90 سئوال است . خواهشمند است هر يك از سئوالات را به دقت بخوانيد ونظر خود را با علامت ( * ) مشخص كنيد .

    گزینه ها : هیچ ، کمی، تا حدودی، زیاد ؤ به شدت