فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ (FMI-SF)

مقدمه

با توجه به  محبوبیت زیادی که ذهن آگاهی در سال های اخیر در علوم مرتبط با سلامت کسب نموده ومطالعه علمی ذهن­آگاهی و استفاده از فنون ذهن­آگاهی در آموزش و درمان­های روان­شناختی به شدت رو به افزایش بوده، کاربرد ابزارهای معتبر و روا برای سنجش این سازه ضروری است (1).

معرفی

فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ[1](FMI-SF)، به­طور گسترده­ای مورد مطالعه قرار گرفته و در بسیاری از فرهنگ­ها، از نظر خصوصیات روان­سنجی مورد بررسی قرار گرفته­است (1). بوچهلد[2] و همکاران فرم اولیه پرسشنامه ذهن اگاهی فرایبورگ که شامل 30 سوال بود را طراحی کردند (2). بعدها فرم کوتاه با 14 گویه که برای استفاده در جمعیت عمومی مناسب­تر است توسط والاچ[3] و همکاران طراحی شد (3).  فرم بلند پرسشنامه ذهن­آگاهی فرایبورگ بیشتر برای اجرا در گروه­هایی مناسب است که با فرهنگ بودایی و اعمال مراقبه­ای آشنایی دارند، امّا فرم کوتاه آن برای اجرا در گروه­هایی که آشنایی زیادی با زمینه بودایی ذهن­آگاهی ندارند، مناسب­تر است و می توان از فرم کوتاه در فرهنگ های مختلف استفاده نمود و می تواند به خوبی همه جنبه های مربوط به حوزه ذهن آگاهی را پوشش دهد (1، 3).

در طی یک بررسی در داخل کشور که توسط قاسمی جوبنه، عرب زاده، جلیلی نیکو، محمدعلی پور و محسن زاده انجام شد، فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ ابتدا به به فارسی ترجمه شد و سپس روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت (1). 

روایی و پایایی

به منظور بررسی روایی و پایایی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ، 400 دانشجو به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ضریب پایایی به شیوه ضریب آلفای کرونباخ، تتای ترتیبی و بازآزمایی به دست آمد. روایی نیز از طریق روایی همزمان و مدل تحلیل عاملی تأییدی محسابه شد (1).

به منظور بررسی روایی همزمان فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ از فرم کوتاه مقیاس خودکنترلی  تانگنی[4] و خرده مقیاس تنظیم هیجانی مقياس خودسنجي هوش هيجاني شات[5] استفاده شد. در مجموع همبستگی بين فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ با مقیاس های خودکنترلی ( 69/0r=) و تنظیم هیجانی (68/0r=) در سطح معناداری 01/0 مناسب گزارش شد. نتایج مدل تحلیل عاملی تأییدی نشان داد كه ساختار پرسشنامه برازش قابل قبولي با داده ها داشته، از روایی عاملی مطلوبی برخوردار است و كليه شاخص های نيكويي برازش، مدل کلی را برای افراد نمونه تأييد مي­كنند و الگوی کلی تک عاملی مفروض مورد تایید قرار گرفت. همچنین نتایج نشان داد که فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ از پایایی قابل قبول و کافی برخوردار است و ضرائب بدست آمده برای ضریب آلفای کرونباخ 92/0، تتای ترتیبی 93/0 و ضریب پایایی بازآزمایی به فاصله چهار هفته 83/0 به دست آمد (1).

در مجموع، پرسشنامه بدون تغییر و حذف احتمالی برخی سؤالات ساختار خود را حفظ می­کند و ضرايب پایایی و روايي مناسب اين پرسشنامه، كوتاه بودن و سهولت اجرا، شرایط استفاده وسیع محققان را از اين ابزار فراهم مي­آورد. بنابراین، اين پرسشنامه كه ذهن آگاهی را به خوبي مورد سنجش قرار مي دهد، در جامعه ايران اعتبار و روايي مناسبی دارد و مي­تواند در مـــوقعيت­هاي تربیتی و پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد و زمينة پژوهش­هاي متعددی در قلمرو روانشناسی را فراهم آورد (1).

نمره گذاری

از آزمودنی خواسته می شود که بر روی یک مقیاس لیکرت 4 درجه ای (به ندرت=1 تا تقریبا همیشه=4)  به سوالات پاسخ دهد. شایان ذکر است که عبارت شماره 13، به صورت معکوس نمره گذاری می شود. حداقل نمره در این پرسشنامه 14 و حداکثر 56 است. نمره بیشتر نشانگر ذهن آگاهی بالاتر است.

منابع

1. قاسمی جوبنه، رضا؛ عرب زاده، مهدی؛ جلیلی نیکو، سعید، محدعلی پور، زینب؛ محسن زاده، فرشاد (1394). بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 14(2): 137- 150.

2. Buchheld N, Grossman P, Wallach H. Measuring mindfulness in insight meditation (Vipassana) and meditation-based psychotherapy: The development of the Freiburg Mindfulness Inventory (FMI). JMMR 2001; 1: 11–34.

3. Walach H, Buchheld N, Buttenmuller V, Kleinknecht N, Schmidt S. Measuring mindfulness - The Freiburg mindfulness inventory (FMI). Pers Individ Dif 2006; 40: 1543-1555.

فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ (FMI-SF)

لطفا به این عبارات بر اساس تجربه های شخصی خودتان در روزهای اخیر صادقانه پاسخ دهید. هیچ پاسخ درست یا غلط و خوب یا بدی وجود ندارد. با تشکر از همکاری شما.